BINH PHÁP KHỔNG MINH

Tiện Nghi Thập Lục Sách - phần 2

THỨ HAI

ĐẠO VUA TÔI

Mối quan hệ giữa vua tôi là do cái tượng của Trời đất mà hiện ra 
Tượng của trời đất mà sáng, ắt là đạo vua tôi được đầy đủ. Vua ban ơn xuống dưới để làm điều nhân, bề tôi thờ người trên để làm điều nghĩa. Bề tôi mà hai lòng thì không thể thờ vua. Vua mà nghi ngờ phép tắc của bề tôi thì không thể trao trách nhiệm cho bề tôi

Trên dưới đều mến lễ nghi, ắt là dân dễ sai khiến. Trên dưới mà hòa thuận, ắt là đạo vua tôi được đầy đủ. Vua dùng lễ để sai khiến về tôi, bề tôi đem lòng trung thờ vua. Vua sắp đặt nền chính trị, bề tôi lo phụng sự vua. Việc chính trị là việc chính danh, phụng sự là khuyến khích thi hành các công tác. Vua khuyến khích việc chính trị, bề tôi khuyến khích việc thờ vua, ắt là cái đạo công danh được thành tựu đối với mọi người.

Bởi thế cho nên, vua quay mặt về phía Nam, hưởng dương phát ra các âm thính, bề tôi quay mặt về hướng Bắc, hướng âm, nhìn hình ảnh. Âm thính vang dội ra là cái mệnh lệnh dạy xuống, hình ảnh là sự công hiệu của việc thi hành. Lệnh dạy xuống mà vừa phải thì công việc sẽ thành tựu, công việc mà thành tựu ắt là vạn vật hưởng được phước ban xuống

Đó là lấy ba giềng, sáu phép có trên, giữa và dưới. Trên hết là vua tôi, ở giữa là cha con, ở dưới hết là chồng vợ, đều răn mình theo đạo thì phước may sẽ đến. Vua tôi trên dưới lấy lễ làm gốc, cha con trên dưới lấy ân làm thân ,chồng vợ trên dưới lấy hòa làm vốn. Trên không thể không ngay thẳng, dưới không thể không đứng đắn. Người chủ chốt ở bên trên không được cong vạy, lời nói của kẻ dưới không được phản nghịch.

Cho nên nhà vua chỉ nghĩ đến việc chính trị, bề tôi chỉ nghĩ đến việc phụng sự. Ấy nên vua sáng mà sửa mình ngay thẳng, thì việc làm của tôi trung sẽ được thành tựu. kẻ học trò thì mong được thầy sáng, kẻ sĩ thì mong được vua sáng. Cho nên đặt ra toàn bộ quan chức, chia ngôi thứ tước lộc, bày ra nghi khí để xem thiên văn, lập ra chức Thai phụ để phò tá. Tư không được làm loạn công, kẻ sai quấy không được xúc phạm người đan chính, ấy là đạo trị quốc đầy đủ.